زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

ابوالفضل صالح بن عبدالقدوس ازدی





ابوالفضل صالح بن عبدالقدوس ازدی جذامی بصری (م ۱۶۷ هـ)، از شعرای حکیم و متکلمین اهل بصره بود و با ابوهذیل مناظرات و مباحثات علمی داشت.


۱ - معرفی اجمالی



ابوالفضل صالح بن عبدالقدوس بن عبدالله بن عبدالقدوس ازدی جذامی بصری، از موالی اسد، ازد یا جذام
[۳] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۲۳۶.
بود. از رؤسای متکلمین در دولت بنی‌عباس و علمای ششگانه علم کلام در بصره به شمار می‌رفت.
او شاعری حکیم، ادیب و صاحب فلسفه محسوب می‌شد که در بصره مردم را موعظه می‌کرد و فضایل مذهب ثنویّه را برای آنان بیان می‌نمود.
[۸] کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۱۷.
او با ابوهذیل علاّف مناظراتی داشته است.

۲ - سرانجام



صالح بن عبدالقدوس متهم به زندقه است و گفته شده که به ظاهر مسلمان بود، ولی در باطن کافر بود و کفر خود را مخفی می‌داشت و به همین جهت مهدی عباسی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ هـ) او را از دمشق فراخواند و به اتهام زندقه کشت. و بر روی پل بغداد به دار آویخت. سال مرگش را ۱۶۷ هـ نوشته‌اند. وی در آخر عمر نابینا شده بود.

۳ - آثار



صالح بن عبدالقدوس دارای آثاری از جمله کتاب الشکوک و دیوان شعری است که شامل دو هزار مَثَل و پنجاه ورق می‌باشد و گفته شده که همگی اشعارش امثال و حکم و آداب است.
[۱۹] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۲۳۷.
گویند: وی ثنویت را به گونه‌ای نیکو برای مردم جلوه می‌داد.

۴ - مطالعه بیشتر



برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.

۵ - پانویس


 
۱. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۹، ص۳۰۴.    
۲. ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۴۹۲.    
۳. سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۲۳۶.
۴. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۴۱۱.    
۵. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۳، ص۱۰۳.    
۶. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۴، ص۱۴۴۵.    
۷. عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۳، ص۱۷۲.    
۸. کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۱۷.
۹. سیدمرتضی علم‌الهدی، علی‌ بن حسین، الامالی، ج۱، ص۱۴۴.    
۱۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۰، ص۲۶۹.    
۱۱. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۴۱۱.    
۱۲. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۶، ص۱۵۰.    
۱۳. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۳، ص۳۴۶.    
۱۴. ابن‌ شاکر کتبی‌، محمد، فوات‌ الوفیات‌، ج۲، ص۱۱۶.    
۱۵. ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۴۹۳.    
۱۶. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۳، ص۱۹۳.    
۱۷. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۹۸.    
۱۸. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۰۹.    
۱۹. سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۲۳۷.
۲۰. نویری، شهاب الدین، نهایة الارب فی فنون الادب، ج۳، ص۸۲.    
۲۱. ابن المعتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء، ص۸۹.    


۶ - منبع


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۹۸، برگرفته از مقاله «ابوالفضل صالح بن عبدالقدوس ازدی».
• عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۳۸۱.






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.